آیا بیت‌کوین حباب است؟

من تحلیلگر اقتصادی نیستم اما مسائل اقتصادی از موضوعات مورد علاقه من است. این روزها با افزایش عجیب و غریب قیمت بیت‌کوین تمام چشم‌ها به سمت این ارز دیجیتال برگشته است و صحبت از این است که این افزایش قیمت، حباب است یا خیر. معمولا حباب‌های اقتصادی را زمانی می‌شود شناسایی کرد که ترکیده باشند اما با مقایسه بیت‌کوین با حباب‌های اقتصادی که در گذشته به وجود آمدند شاید کمک کند تا راجع به آینده این ارز دیجیتال حدس‌هایی بزنیم.

مابین سال‌های 1634 تا 1637 قیمت پیاز گل لاله در هلند به طور جنون آمیزی بالا رفت، چیزی که از آن به عنوان جنون گل لاله یا حباب اقتصادی گل لاله یاد می‌شود. افزایش گل لاله در مدت زمان کوتاه بسیار مشکل است. از طریق کشت بذر 3 تا 7 سال درآمدن گل طول می‌کشد و در صورت کاشت پیاز آن در همان سال گل می‌دهد. از هر گیاه مادر حداکثر 2 تا 3 پیاز بیشتر به دست نمی‌آید. در چینین شرایطی افزایش سریع تقاضا به تولید سریع منجر نخواهد شد و عدم توازان در عرضه و تقضا باعث افزایش قیمت می‌شود.

این افزایش قیمت ابتدای ماجرا بود. در قدم بعدی دلال‌ها که بازار گل لاله را پرسود دیدند وارد میدان شدند و با ورود دلال‌ها قیمت‌ها پیش از پیش بالا رفت. در مرحله سوم عامه مردم که شنیده بودند با سرمایه‌گذاری در گل لاله می‌توانند سریع ثروتمند شوند وارد بازار شدند. خیلی زود قیمت گل لاله به حدی بالا رفت که دیگر کسی توان خریدش را نداشت و حباب یکباره ترکید.

البته شاید بیت‌کوین مانند گل لاله نباشد، هرکس با توجه به بودجه‌ای که دارد می‌تواند یک بیت‌کوین یا کسری از یک بیت‌کوین را خریداری کند. اما نباید فراموش کرد که مردم طوری با بیت‌کوین برخورد می‌کنند که با شمش طلا برخورد می‌شود. یعنی آن را میخرند و نگه میدارند به امید اینکه روزی گران‌تر بفروشند. همان طور که تب خرید بیت‌کوین باعث می‌شود که قیمتش روز به روز بالاتر برود موج فروشش هم باعث می‌شود که قیمتش یکباره سقوط کند. تجربه نزدیک به این قضیه را در سال‌های نه چندان دور در کشور خودمان درباره دلار داشتیم. افراد کمی هستند که بتواند سوار این موج شوند و به ساحل برسند، اکثریت به صخره‌ها کوبیده می‌شوند. البته نظری هم وجود دارد که هر بیت‌کوین باید معادل یک میلیون دلار باشد تا هر ساتوشی معادل یک پنی  بشود آن وقت می‌شود از آن به عنوان پول واقعی استفاده کرد. با توجه به این نظریه، بالا رفتن قیمت بیت‌کوین اصلا ربطی به حباب ندارد و بیت‌کوین دارد مسیر طبیعی خودش را طی می‌کند. اما تردیدهای دیگری هم در مورد بیت‌کوین وجود دارد.

بیت کوین‌ها در فرایندی رقابتی و تمرکز زدایی شده که "استخراج" نام دارد، تولید می شوند. این فرایند مستلزم آن است که افراد از شبکه برای خدمات خود، جایزه دریافت کنند. استخراج کنندگان بیت کوین تراکنش ها را پردازش کرده و با استفاده از سخت افزار تخصصی، شبکه را ایمن کرده و در عوض آن بیت کوینهای جدید جمع آوری می نمایند.

توضیح بالا نقل قولی از سایت bitcoin.org است. شاید بیت‌کوین حباب نباشد اما واقعیت این است که تعدادش محدود است. تنها 21 میلیون بیت‌کوین وجود دارد که البته تعداد بسیار زیادی هنوز استخراج نشده است. سوال این است که اگر بیت‌کوین‌ها تمام شود باز هم کسانی هستند که سخت افزار خودشان را برای پردازش تراکنش‌ها استفاده کنند؟! اگر زمانی برسد که کسی حاضر نباشد تراکنش‌های بیت‌کوین را انجام دهد چه اتفاقی می‌افتد غیر از اینکه ارزش بیت‌کوین‌ها یکباره صفر خواهد شد. 
افراد زیادی اعتقاد دارند که بیت‌کوین حباب است و دلایل خودشان را هم دارند، اما این را بدانید که حباب‌های اقتصادی تنها زمانی شناسایی می‌شوند که ترکیده باشند. یک تئوری وجود دارد به نام «احمق بزرگتر» که می‌گوید تا وقتی افراد احمقی وجود داشته باشند که حاضر باشند کالا را به قیمتی بیشتر از آنچه می‌ارزد بخرند، حباب‌ها ادامه دارند. مواظب باشید به طمع یک شبه ثروتمند شدن آن احمق بزرگتر شما نباشید.